Sterker door pesten

Je zal maar het doelwit van pesten zijn door één of meer collega’s. Aanvankelijk doen ze het leugenachtig af als plagerijtjes en stootjes waar je tegen moet kunnen, maar jij voelt de agressie en vijandigheid ervan. Sommige pesters gaan over tot steeds erger emotioneel, mentaal en fysiek geweld. Pesten als oorzaak van chronische vermoeidheid, van post traumatische stress en van ander verstrekkend leed. Een enkele keer zelfs van zelfdoding.

Wat zijn bronnen van pesten

Pestgedrag ontstaat door het niet ethisch omgaan met stress. Een medewerker ervaart stress en richt zijn/haar ongemakkelijke gevoelens, die stress – in haar vele vormen – oproept, naar buiten toe. In plaats van zulke gevoelens zelf te verteren, leeft de medewerker ze uit in kwetsend gedrag naar een collega, die als zwakker of die als bedreigend wordt ervaren. Stressvol zijn bijvoorbeeld situaties, waarin een medewerker zich onmachtig, onkundig, miskend, afgewezen of gepasseerd voelt. Maar ook een onopgelost conflict, een verandering in een team en zo meer. Een gepeste medewerker heeft vaak eerder te maken gehad met pesten. Pesten doet al gauw een aanslag op iemands zelfvertrouwen en op hoe iemand zichzelf ziet. Slechte ervaring(en) ermee maken iemand sneller kwetsbaar ervoor. Organisaties, die niet rechtvaardig reageren op pestgedrag en die het onderhavig belang van elke betrokkene negeren, hebben vaker met pesten te maken.

Wat vraagt om onder ogen te zien

Hiervoor zoomen we in en doorgronden we wat er precies inhoudelijk en relationeel gebeurt in de omgang tussen collega’s. Welke belangen, welke persoonlijke waarden, welke behoeften zijn bij de pester, bij de gepeste en bij de organisatie in het geding? Wat triggert de één bij de ander en vice versa, zowel bewust als onbewust. En hoe gaan medewerkers vervolgens om cq willen ze omgaan met wat getriggerd is, met wat op het spel staat. Hoe gedragen een gepeste, de organisatie en de pester zich dan? Geeft de laatstgenoemde toe aan een neiging en rechtvaardigt hij/zij voor zichzelf diens eigen ongepast gedrag? Of gaat hij/zij de uitdaging met zichzelf aan en leert hij/zij zich aan een hogere morele standaard houden? De laatste optie resulteert in een bevredigender uitkomst, voor alle betrokkenen, maar lijkt aanvankelijk niet de makkelijkste keuze. Of toch wel, want hoe vaak blijkt de weg van de minste weerstand uiteindelijk ook voor de pester de langste, moeilijkste en pijnlijkste te zijn.

Hoe worden we er sterker van

Hoe verdraag je ongemakkelijke en pijnlijke gevoelens, die je het liefst niet wilt voelen en waar je onmiddellijk vanaf wilt, en hoe zet je ze om in constructief gedrag? Gevoelens van te kort gedaan, van jaloezie, van onzekerheid, van een onacceptabele bejegening, van wraak willen nemen, noem maar op. Om zulke – wellicht heftige – gevoelens te hanteren vraagt beheersen van en stilstaan bij jezelf en reflecteren op: wat gaat er van binnen in me om, wat zeggen en betekenen mijn gevoelens, hoe overwin ik mijn neiging op mezelf, hoe houd ik me aan een hogere norm, ondanks het ongemak, pijn of verlies dat ik lijd, wat in mij vraagt om heling, hoe ga ik volwassen om met iemand die mij kwetst of die op mij bedreigend overkomt?

Om gezonde werkrelaties en productieve samenwerkingen met elkaar aan te gaan en te behouden is het nodig dat elke betrokkene volle verantwoordelijkheid neemt voor zichzelf, voor het eigen ethisch kompas en gedrag, hoe moeilijk dit soms ook is. Om dit te onderzoeken stel ik enkele vragen:

Pester:

• Waarin ben je geraakt? Wat is je belang, welke behoefte(n), welke persoonlijke waarde(n) wil je verdedigen?
• Als jij je gevoelens, dus jezelf serieus neemt, wat heb jij dan nodig?
• Meer zelfrespect, meer zelferkenning, meer zelfwaardering, meer van jezelf kunnen houden?
• Als je meer incasseringsvermogen, nieuwe onderhandelingsvaardigheden, een hogere moraal, een breder perspectief op leven nodig hebt, hoe realiseer jij deze groei?
• Wie, wat en hoe wil jij zijn?

Gepeste:

• Hoe ga jij de confrontatie met de pester, dus met jezelf, aan?
• Wat heb jij hiertoe nodig?
• Meer weerbaarheid, meer zelfvertrouwen, meer eigenwaarde, meer zelfinzicht, meer zelfrespect, meer regieen communicatievaardigheden?
• Hoe laat jij dit in jezelf toenemen? Hoe versterk jij jezelf?
• Wie, wat en hoe wil jij zijn?

Organisatie:

• Ben jij er voor je medewerkers? Ben je betrokken bij je mensen?
• Kunnen ze echt bij jou terecht met hun persoonlijke en werkgerelateerde problemen?
• Welke gedragsregels leef je voor? Hoe rechtvaardig, integer en duidelijk ben je zelf? Hoe zorg je dat werkrelaties goed zijn, worden en blijven?
• Bied je individueel en gezamenlijk maatwerk zodat ongewenst gedrag afneemt en stopt?
• Pak je deze kans voor versterking van de verbinding van je medewerkers met zichzelf, met elkaar en met je organisatie als geheel?

Pesten is een hardnekkig probleem, wat noch gemakkelijk te voorkomen noch te stoppen is. Als we het zien als een nieuwe kans van elke betrokkene om zichzelf te versterken, ontstaan er mogelijkheden. Een succesvolle aanpak beperkt zich zeker niet tot genoemde partijen. Het houdt een zero-tolerance beleid voor de lange termijn in, met anti-pest programma’s voor alle medewerkers, van alle afdelingen, van de gehele organisatie. En breder, voor elk medemens, elk gezin, elke school, wijk, gemeente en maatschappij. Net zo lang totdat iedereen pesten op zichzelf overwonnen heeft.

consider your behaviour…

Finie Kuunders
welzijnscounselor / lifecoach / trainer / auteur